Η υπόθεση της 10χρονης Μαρκέλλας που απήχθη απο μια γυναίκα, αλλά και οι άλλες υποθέσεις με εξαφανίσεις παιδιών μέσα σε λίγα 24ωρα, έχουν ανοίξει ένα μεγάλο κύκλο συζήτησης, εν μέσω προβληματισμού της κοινωνίας.
Το newshub.gr ανοίγει το φάκελο των υποθέσεων αυτών με το πρώτο μέρος της έρευνας (που θα συνεχιστεί αύριο Δευτέρα), σκιαγραφώντας την κατάσταση και δίνοντας απαντήσεις μέσα από τη γνώση και την εμπειρία των ειδικών για το πως μπορούν να αντιμετωπιστούν αυτού του είδους τα γεγονότα, να «θωρακιστεί» η κοινωνία και να προστατευτούν τελικά τα παιδιά.
Βασικό πρόβλημα που αποτελεί και αιτία συνάμα για να πέσουν θύματα μικρά παιδιά, είναι η ελλειμματική λειτουργία της οικογένειας. Οι ρυθμοί της καθημερινότητας, μαζί με το οικογενειακό υπόβαθρο που τυχόν υπάρχει, παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διάπλαση των προσωπικοτήτων των παιδιών.
Τα στοιχεία «μιλούν» από μόνα τους. Σύμφωνα με αυτά, σε 1.237 ανέρχονται οι κλήσεις που έχουν γίνει μόνο στη γραμμή SOS από το 2011 έως το 2019. Η γραμμή SOS 15900 ανήκει στην Γενική Γραμματεία Ισότητας Φύλων, εθνικής εμβέλειας που δίνει τη δυνατότητα σε γυναίκες θύματα βίας να επικοινωνήσουν άμεσα με ένα φορέα αντιμετώπισης της έμφυλης βίας.
Μάλιστα τη διετία 2018 – 2019 υπάρχει αύξηση του ποσοστού καταγγελιών ενδοοικογενειακής βίας. Τα ποσοστά των καταγγελιών αφορούν κατά 52% στο Ηράκλειο, κατά 30% στα Χανιά, στο Ρέθυμνο το ποσοστό είναι στο 10% και στο Λασίθι 8%. Τα αιτήματα που εκφράζουν οι γυναίκες σε ό,τι αφορά την υποστήριξη είναι η ψυχοκοινωνική στήριξη, η νομική συμβουλευτική και η νομική βοήθεια. Σε ό,τι αφορά το προφίλ των γυναικών που έκαναν τις καταγγελίες οι γυναίκες που καταγγέλλουν είναι κατά 63% έγγαμες, έχουν παιδιά και ανήκουν στην ηλικιακή κατηγορία 25-39. Είναι άνεργες και ανενεργές.
Αναφορικά με τα αιτήματα των καλούντων σε βοήθεια το 41,58% ζητά ψυχοκοινωνική υποστήριξη, το 27,09% Νομικές συμβουλές και το 7-8% φιλοξενία.
Πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο
Σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν είναι τυχαίο που τα ποσοστά κακοποίησης νέων και έφηβων γυναικών στην Κρήτη είναι πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο Ειδικότερα, όπως ανέφερε η κ Μαρία Παπαδακάκη, επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας, Σχολής Επιστημών Υγείας του ΕΛΜΕΠΑ, η ευρωπαϊκή μελέτη που έγινε αναφορικά με τις έφηβες γυναίκες, στην οποία συμμετείχε το εργαστήριο υγείας και οδικής ασφάλειας του ΕΛΜΕΠΑ με 10 ακόμα ευρωπαϊκές χώρες (YSAV project, αποτελέσματα δημοσιευμένα σε διεθνούς κύρους επιστημονικά περιοδικά το 2016-2017), δείχνει ότι στην Κρήτη καταγράφονται τα ψηλότερα ποσοστά κακοποίησης. Όπως είπε χαρακτηριστικά, ο μέσος όρος των ευρωπαϊκών χωρών στην σεξουαλική κακοποίηση εφήβων είναι στο 32,2%, ενώ στην Κρήτη φτάνουν 45,5%.
«Είναι άξιον αναφοράς ότι σε όλες τις συμπεριφορές εξαναγκασμού, εκμετάλλευσης, σεξουαλικής και λεκτικής βίας η Κρήτη είναι σε όλα πάνω από το μέσο ευρωπαϊκό όρο. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η σεξουαλική κακοποίηση προέρχεται από πρόσωπα εξουσίας, δηλαδή από άνδρες εργοδότες, προπονητές, γιατρούς και όσους έχουν θέση ελέγχου.
Βλέπουμε τα θύματα να είναι στην πλειοψηφία τους κορίτσια με χαμηλή αυτοπεποίθηση, με έλλειψη δεξιοτήτων, κορίτσια που δεν μπορούν να πουν όχι. Αυτό έχει να κάνει με το πώς μεγαλώνουν τα κορίτσια μας και με το γεγονός ότι δεν μπορούν να αρνηθούν καταστάσεις βίας. Βλέπουμε ότι δέχονται τη βία περισσότερο και αυτό είναι έντονο στοιχείο στο νησί μας. Δηλαδή δεν απορρίπτουν τη βία όσο θα έπρεπε. Βλέπουμε στην Κρήτη στάσεις θετικές προς τη βία, κάτι που επίσης έχει να κάνει με το πώς μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. Έχουμε ανοχή στη βία», τόνισε η κ. Παπαδακάκη, υποστηρίζοντας πως οι πολιτικές που ακολουθούνται στη χώρα μας δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των εφήβων: «Οι πολιτικές μας δεν αντανακλούν τις ανάγκες των εφήβων. Οι έφηβοι είναι ένας πληθυσμός που χάνονται πίσω από τα παιδιά. Και δεν υπάρχουν δομές, δεν υπάρχει κάτι εξειδικευμένο που να αφορά αυτή την ηλικιακή ομάδα».
Στο σχολείο…
Ένα έλλειμμα που διαπιστώνεται ξεκάθαρα μέσα απο το σχολικό περιβάλλον και συγκεκριμένα από τους δασκάλους και στο Ηράκλειο, οι οποίοι αναλαμβάνουν να καλύψουν τα όποια κενά. Γιατί και στο Ηράκλειο έχουν καταγραφεί ύποπτες κινήσεις εξωσχολικών. Ο Μανώλης Μπελαδάκης, πρόεδρος του Συλλόγου εκπαιδευτικών ν. Ηρακλείου «Νίκος Καζαντζάκης», πρόεδρος της Ελεγκτικής Επιτροπής της ΑΔΕΔΥ και διευθυντής σχολείου στο Ηράκλειο, μιλώντας στο newshub.gr επισημαίνει πως όλοι οι εκπαιδευτικοί μπορούν μέσα από την εμπειρία τους να μιλήσουν για περιπτώσεις παιδιών που έχουν κινδυνεύσει ή βρίσκονται να ζουν μέσα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον προβληματικό, πέφτοντας θύματα ξυλοδαρμού ή κακοποίησης. Παιδιά τα οποία είναι παραμελημένα και αναπτύσσουν συμπεριφορές προβληματικές, με συνέπεια να είναι πιο ευάλωτα.
Τονίζει ότι η οικογένεια και το σχολείο είναι επί της ουσίας συγκοινωνούντα δοχεία και έτσι οτιδήποτε συμβαίνει στην οικογένεια, φτάνει και στο σχολείο και το αντίθετο. Οι εκπαιδευτικοί πολλές φορές έχουμε γίνει μάρτυρες προβληματικών, παράξενων συμπεριφορών και περιστατικών, που μπορεί να προέρχονται από διάφορα αίτια ή τραγικές καταστάσεις που μπορεί να βιώσουν τα παιδιά.
Σε αυτές τις καταστάσεις οι δάσκαλοι έρχονται να παίξουν το ρόλο του παιδαγωγού και πολλές φορές του προστάτη των παιδιών. Γιατί όπως σημειώνει ο κ. Μπελαδάκης και στο Ηράκλειο, στο παρελθόν έχουν υπάρξει και αντιμετωπιστεί περιστατικά παρενόχλησης, αλλά και περιστατικά με ύποπτες κινήσεις ατόμων, οι οποίες δυνητικά θα μπορούσαν να εξελιχθούν ακόμη και σε αρπαγές παιδιών.
«Μόνα πάνε στο σχολείο, μόνα είναι στο σπίτι και έτσι είναι εκτεθειμένα σε πολύ περισσότερους κινδύνους. Υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιοι επιχειρούν να εκμεταλλευτούν τα παιδιά, ακόμη και να τα απαγάγουν, όπως στην υπόθεση της μικρής Μαρκέλας.
Μια οικογένεια, η οποία δεν αντιλαμβάνεται τους κινδύνους, δε μιλά στο παιδί, το αφήνει έκθετο σε κινδύνους. Και το πρόβλημα είναι ότι τα παιδιά αυτά, μπαίνουν στο στόχαστρο ανθρώπων με περίεργες συμπεριφορές», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Η σημερινή κοινωνία
Το σχολείο μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη σημερινή κοινωνία και ειδικά σε περιπτώσεις όπου υπάρχει πρόβλημα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον. «Οι δάσκαλοι αντιμετωπίζουν πολλές φορές περιστατικά βίας και κακοποίησης. Η κοινωνία έχει διαμορφωθεί με τέτοιο τρόπο, με την εντατικοποίηση των ρυθμών, με τις σχέσεις εργασίας των γονιών. Έτσι τα παιδιά είναι ουσιαστικά μόνα τους στην καθημερινότητά τους.
Το σχολείο λοιπόν πρέπει να παίξει το ρόλο του για να το βοηθήσει να αναγνωρίζει τους κινδύνους, να το προετοιμάσει για να ξέρει ότι αν κάποιος το προσεγγίσει, να γνωρίζει τι πρέπει να κάνει. Να κατανοήσει ή να διακρίνει τις προθέσεις κάποιου. Αυτή είναι δουλειά και του εκπαιδευτικού, αλλά πρωτίστως της οικογένειας, γιατί το σχολείο λειτουργεί υποστηρικτικά», αναφέρει ο κ. Μπελαδάκης.
Ο εκπαιδευτικός μπορεί να συμβάλλει σε αυτό, αλλά η οικογένεια είναι αυτή που πρέπει να μιλήσει στο παιδί, να το καθοδηγήσει και να το «θωρακίσει» απέναντι στους κινδύνους.
«Δυστυχώς σήμερα οι συνθήκες που βιώνουμε είναι δύσκολες. Υπάρχουν μέσα στην κοινωνία μας άτομα, τα οποία έχουν αποκλίνουσες συμπεριφορές και βεβαίως είναι επικίνδυνοι για ένα παιδί που κινείται σε χώρους και χρόνους που δεν επιτρέπεται, θέτοντας τον εαυτό του σε κίνδυνο»
Ευάλωτα παιδιά
Ό κ. Μπελαδάκης στέκεται επίσης στα παιδιά αυτά, που είναι ευάλωτα σε σχέση με τα υπόλοιπα. Συνήθως αυτά τα παιδιά παρουσιάζουν συγκεκριμένες συμπεριφορές, είναι παιδιά ανυποψίαστα, αλλά και παιδιά που δείχνουν κάποια «σημάδια» στους γύρω τους. «Για αυτό πρέπει να είμαστε πάντα σε εγρήγορση. Να παρατηρούμε τα πάντα. Μου έχει συμβεί περιστατικό σε σχολείο να έρχεται και να παρενοχλεί κάποιος εξωσχολικός μαθήτρια της 6ης δημοτικού. Εκεί έπαιξε σημαντικό ρόλο ο εκπαιδευτικός. Με τις κινήσεις που έγιναν ενημερώθηκε η οικογένεια του και καταφέραμε να προστατεύσουμε το μικρό κορίτσι.
Υπάρχουν περιστατικά και στο Ηράκλειο. Για αυτό πρέπει να παρατηρούμε τις λεπτομέρειες και να είμαστε σε ανοιχτή γραμμή με τα παιδιά και την οικογένεια, η οποία πρέπει να είναι δίπλα τους», καταλήγει ο κ. Μπελαδάκης.