Υποέργο 1: Δράσεις Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης

Στην Ελλάδα η οικονομική κρίση είναι ένα φαινόμενο που έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ζωή των ανθρώπων. Πιο συγκεκριμένα, η απώλεια θέσεων εργασίας, η οικονομική αβεβαιότητα, η αδυναμία εκπλήρωσης των οικονομικών υποχρεώσεων, έχουν ως συνέπεια την αύξηση της ψυχολογικής πίεσης και την αναζήτηση εναλλακτικών στρατηγικών επιβίωσης (Ε.Κ.Κ.Ε.). 

Η οικονομική κρίση, ανεξαρτήτως του βαθμού στον οποίο προσβάλλει μια οικονομία, έχει επιπτώσεις σε όλο το σύνολο της. Πιο συγκεκριμένα, η κρίση δημιουργεί νέες ευάλωτες ομάδες ενώ παράλληλα αυξάνει τα ποσοστά της ακραίας φτώχειας σε μονογονεΐκές οικογένειες, σε μετανάστες, σε παιδιά και νέους, σε ηλικιωμένες γυναίκες, σε μακροχρόνια άνεργους αλλά και σε άτομα που διαμένουν σε άθλιες συνθήκες στέγασης (Ε.Κ.Κ.Ε.).

Κατά συνέπεια, η κρίση επηρεάζει τόσο την οικονομική αλλά και την κοινωνική ζωή του οργανισμού. Από τα τέλη του 2008 η ανεργία άρχισε να αυξάνεται με τον αριθμό των ανέργων και των φτωχών να αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς. Οι ανάγκες των ανθρώπων σε εργασιακό και οικονομικό επίπεδο μέσα στην κοινωνία αυξάνονται διαρκώς (Θεοδωρόπουλος, 2011). Η εργασία είναι ένας από τους σημαντικότερους τομείς που επηρεάζονται κατά τη διάρκεια μιας οικονομικής κρίσης και αυτό έχει ως συνέπεια να αυξάνεται σε μεγάλο βαθμό το ποσοστό της ανεργίας αλλά και της εργασιακής ανασφάλειας. Τα τελευταία χρόνια, σε σχετικές μελέτες φαίνεται ότι η ανεργία, η φτώχια και η απώλεια εισοδήματος έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία. Οι συνθήκες αυτές επηρεάζουν σημαντικά τη δημόσια υγεία, καθώς η κρίση σχετίζεται με αύξηση του πληθυσμού που υποσιτίζεται και διαβιεί κάτω από κακές συνθήκες στέγασης, αύξησης της ανεργίας και της κατάχρησης ουσιών, αύξηση των ποσοστών κατάθλιψης, αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας και αυτοκτονιών, αυξημένα προβλήματα υγείας στα παιδιά και στους εφήβους, βία και παραβατικότητα, περιβαλλοντικά προβλήματα, αύξηση της κοινωνικής ανισότητας και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υπό-εκπαίδευση του πληθυσμού και δυσκολίες πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας. Η απουσία εργασίας συνοδεύεται από ψυχικές διαταραχές,προβλήματα εξάρτησης και εθισμού σε ουσίες αλλά και στην υιοθέτηση μη υγιεινού τρόπου ζωής με ολοένα αυξανόμενη την κατανάλωση μη υγιεινής τροφής, καπνού και αλκοόλ. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO, 2009) προειδοποιεί ότι στην περίοδο της οικονομικής κρίσης αναμένεται αύξηση των αυτοκτονιών και των προβλημάτων ψυχικής υγείας, καθώς και σημαντικές δυσκολίες στη διασφάλιση πόρων και στη συγκράτηση κονδυλίων για τη δημόσια υγεία (Πουλόπουλος, 2011; Καραΐσκου, Μαλλιαρού, Σαράφης, 2012).

Με την οικονομική κρίση οι πολίτες έρχονται αντιμέτωποι με τον φόβο της απώλειας του εισοδήματος τους και κατά συνέπεια με την απώλεια της ασφαλιστικής τους κάλυψης. Όταν το εισόδημα μειώνεται λόγω της οικονομικής κρίσης η περίθαλψη πολλές φορές μειώνεται ή και εξαφανίζεται, ενώ με δυσκολία εξασφαλίζονται τα φάρμακα και η πρόληψη. Μελέτες αναφέρουν ότι σε περιόδους κρίσης παρατηρείται αύξηση της νοσηρότητας και θνησιμότητας στις πιο ευάλωτες ομάδες, δηλαδή τους φτωχούς, τους ηλικιωμένους και τα μικρά παιδιά. Παράλληλα η οικονομική κρίση δημιουργεί επίσης προβλήματα στη χρηματοδότηση των συστημάτων υγείας, οι κυβερνήσεις περικόπτουν τους προϋπολογισμούς, ενώ ταυτόχρονα απειλείται η βιωσιμότητα του ιδιωτικού τομέα και επιβαρύνεται η λειτουργία των δημόσιων μονάδων παροχής υπηρεσιών υγείας (Καραΐσκου, Μαλλιαρού, Σαράφης, 2012).

Η συμπεριφορά των ανθρώπων είναι ένα άλλο εξίσου σημαντικό κομμάτι το οποίο πλήττεται από την οικονομική κρίση. Στην ιδέα της κρίσης, οι άνθρωποι νιώθουν άγχος, ανασφάλεια αλλά και φόβο για το τι πρόκειται να συμβεί στο μέλλον. Επιπρόσθετα, η οικονομική κρίση και η μακρόχρονη ανεργία οδηγεί πολλά άτομα στον κοινωνικό αποκλεισμό επιφέροντας δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων, διχόνοια στο οικογενειακό περιβάλλον, δυσλειτουργικό χειρισμό δύσκολών καταστάσεων όπως το άγχος, αρνητικές σκέψεις. Το οικονομικό χρέος είναι ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας που προδιαθέτει σε κατάθλιψη (Θεοδωρόπουλος, 2011).